JASTAA

                

pl      en      de

Monaster
1. nagroda w konkursie dyplom roku SARP – praca dyplomowa Adama Stafiniaka, promotor: dr inż. arch. Stanisław Lose

Problem projektowy klasztoru to trudność w wykreowaniu przestrzeni sacrum, przestrzeni która ma uspakajający, ale skupiający wpływ na użytkownika. Analiza istniejących rozwiązań, jakkolwiek pomocna w zrozumieniu zjawiska, nie jest podstawowym źródłem wiedzy. Należało by się raczej skupić na człowieku, na jego psychice, sposobach poznawania przestrzeni i jej odczuwania.
IDEA Cechą charakterystyczną każdego założenia klasztornego jest wydzielenie z otoczenia. Najprostszym logicznym sposobem wydzielenia danego terenu jest postawienie muru i umieszczenie całej funkcji w budynkach nim otoczonych. Problem pojawia się kiedy tego muru, ze względu na koszty i skalę, nie można wykonać od razu. Ideą jest podział przedsięwzięcia na etapy, w ten jednak sposób aby po zakończeniu każdej fazy rozwoju, budynki stanowiły pełnowartościowy kompleks klasztorny. Potraktowanie zabudowań jako tkankę „muru”', pozwoliłoby uniknąć budowy osobnego, zewnętrznego dla zespołu wydzielenia. Wielkość programu funkcjonalnego powoduje jednak odpychającą totalność obiektu o jednolitych ścianach zewnętrznych. Dlatego też, funkcje zaplanowano w sześciu oddzielnych budynkach, z których każdy chroniony przez zewnętrzne mury bez znaczących perforacji, otwiera się tylko na swoje wewnętrzne dziedzińce z różnorodnymi, obfitymi ogrodami.
MONASTER, MIASTO Ze względu na analogie formalno funkcjonale, nasuwa się bezpośrednio podejście do tego zagadnienia jak do projektowania urbanistycznego. Podążając za tą myślą, nie należy projektować zakończonego tworu, kompozycji skończonej, której dodanie lub odebranie elementu składowego uniemożliwiłoby dalsze funkcjonowanie lub pogorszyłoby właściwości estetyczne. Przeciwnie, należałoby raczej podać zasadę, algorytm, który rozwijając się, zacznie od samego początku i przez każde stadium, tworzyć adekwatną do potrzeb użytkowania przestrzeń, w ładzie i harmonii wpisującą się w kontekst.
SACRUM Strefę sacrum starano się wykreować przez nawarstwienie granic, podkreślanych kontrastem. Zewnętrzna delikatna granica niskiego murku z betonu barwionego na biało. Monumentalna granica surowych murów z gontu. Jasność wewnętrznych dziedzińców i przyciemnienie wnętrza cerkwi z rozbłyskami świec i ikon.
ESTETYKA W prawosławiu widać wyraźne przekonanie, że Bóg objawia się w sztuce, a sztuka pozbawiona strefy sacrum szybko umiera lub nie jest w ogóle możliwa. Liturgia oddziałuje na wiernego pięknem w każdy możliwy sposób. Wszystkie zmysły człowieka doznają poruszenia. Adekwatna temu myśleniu powinna być architektura, wielowątkowo wywierając wpływ na użytkownika.
SYMBOLIKA Cerkiew zaplanowano na planie kwadratu. Układ wież, typowy dla prawosławia, cztery narożne i jedna centralna, symbolizuje Chrystusa i czterech ewangelistów. Każda wieża jest nieco inna tak, jak przekazy biblijne apostołów nieznacznie różnią się między sobą. Elewacje nawiązują do powszechnie znanego znaku graficznego: krzyża na Golgocie, w którym górę symbolizuje postument. W suficie cerkwi znajduje się pięć otworów, doświetlanych przez wieże, symbolizujących gwieździste sklepienie niebieskie.
WYTYCZNE Wszystkie elementy zespołu zostały przemyślane tak, by były możliwe do realizacji bez skomplikowanych technologicznie materiałów i maszyn. Całość ma być możliwa do wybudowania w technologii tradycyjnej, przez ludzi nie związanych z budownictwem, którzy sami muszą się nauczyć jak to zrobić.