Muzeum Motoryzacji Atomobilklubu Wielkopolskiego w Szreniawie
I nagroda w konkursie SARP
zespół projektowy: Adam Stafiniak Zuzanna Róg Paweł Osmak Magdalena Grzebyk
wizualizacje Paweł Osmak www.pawelosmak.com

IDEA
Cytując Regulamin Konkursu, celem przedsięwzięcia jest “utworzenie przestrzeni dla rozszerzenia działalności muzealno - wystawowej Narodowego Muzeum Rolnictwa w Szreniawie o ekspozycję zabytków motoryzacji”. Koncepcja konkursowa realizuje postawiony przez Organizatorów cel poprzez nowoczesną ideę ekspozycji mobilnej, żywej, umożliwiającej jej zmianę i rozwój w czasie, ale również poprzez wyjście z ekspozycją na zewnątrz: poza mury i granice stałej siedziby muzeum. Ideą autorów koncepcji jest aby Pawilon Wielkopolskiego Muzeum Motoryzacji nie był "tylko" budynkiem muzeum, czy nawet częścią zespołu zabudowy Narodowego Muzeum Rolnictwa ale jego eksponaty mogły rozprzestrzenić się na nawet najodleglejsze miejsca, gdzie ograniczeniem jest tylko możliwość dojazdu samochodem. W ramach tej konceptualnej idei obiekt kubaturowy i zagospodarowanie terenu na wskazanej przez Organizatora działce, sąsiadującym z nim parkingiem i terenie Narodowego Muzeum Rolnictwa stanowić ma "serce" i centrum działań Muzeum Motoryzacji, z którego eksponaty mogą być w łatwy i bezpieczny i atrakcyjny przewiezione w inne lokacje: zloty samochodów zabytkowych, targi, miejsca imprez okolicznościowych i inne miejsca skupiające ludzi. W ten sposób Muzeum może promować się na zewnątrz. Sam proces przewożenia eksponatów na naczepie samochodów dostawczych jest formą atrakcyjną, wzbudzającą zainteresowanie oraz umożliwiającą zobaczenie eksponowanego samochodu w ruchu.
Skupisko przyrodnicze lasu, pól i łąk poprzecinanych szpalerami drzew, zabytkowe zabudowania folwarku, w których zlokalizowane jest obecnie Narodowe Muzeum Rolnictwa, niezbyt atrakcyjne przestrzennie o osiedle domów jednorodzinnych i przecinająca całość diagonalnie linia kolejowa - to mozaika różnorodnych form przestrzennych w najbliższej okolicy obszaru opracowania. Budynki w historycznych układach pełnią obecnie inną funkcję - muzealną, dziewiczy kompleks przyrodniczy lasu - jest udostępnionym na określonych zasadach parkiem. To "nowe" przeznaczenie, otwarcie na zwiedzających, wymusza dodanie funkcji parkingowej. Obecnie parking ten jest dość przypadkowo zlokalizowany na działce sąsiadującej z obszarem opracowania. Na nim również zaplanowano dodatkowe parkingi dla samochodów osób odwiedzających Muzea i Park. Jednocześnie nowa ekspozycja to właśnie samochody. Każdy samochód: ten używany obecnie i ten używany kilkanaście lat temu to małe dzieła sztuki i techniki. Historia motoryzacji zaczęła się pod koniec XIX wieku i trwa do dziś. Ideą koncepcji Muzeum Motoryzacji jest stworzenie przestrzeni publicznej - parkingu na którym zaciera się granica tego co jest eksponatem a co należy do gości czy pracowników Muzeum. Intencją projektantów jest stworzenie miejsca spotkań nie tylko dla zdeklarowanych pasjonatów motoryzacji ale miejsca w którym każdy odwiedzający czuje dumę ze swoich "czterech kółek". Przebywanie w tym otoczeniu obrazuje, że historia motoryzacji to historia i obraz współczesnego świata.

POWIĄZANIA FUNKCJONALNE
Lokalizacja wskazanej przez Organizatora działki, opracowany dla niej Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego oraz wytyczne do jego zmiany sugerują powiązanie całego terenu na południowy wschód od linii kolejowej w jeden obszerny kompleks przyrodniczo - kulturowy. Poniższy schemat pokazuje powiązania: dojście do Pawilonu Wielkopolskiego Muzeum Motoryzacji ze stacji kolejowej - poprzez wytyczenie nowego przejścia przy istniejącym parkingu - sugerowane w projekcie poza obszarem opracowania dojście z parkingów - istniejącego i projektowanego buforowego, jest w zasadzie już przebywaniem w strefie ekspozycji. Co więcej - osoby korzystające z parkingów celu zwiedzania Narodowego Muzeum Rolnictwa lub wybierające się na szlak zielony w Wielkopolskim Parku Narodowym stykają się z ekspozycją samochodów w mobilnych ekspozytorach już na parkingu. Interesująca dla odwiedzających może być możliwość zaparkowania obok takiego ekspozytora własnego samochodu; włączenie Pawilonu Wielkopolskiego Muzeum Motoryzacji do ścieżki zwiedzania Narodowego Muzeum Rolnictwa + wjazd na działkę zaprojektowano na wprost istniejącej drogi wyjazdowej z terenu Muzeum. Prawdopodobnie historycznie droga ta pełniła funkcje wyjazdy z folwarku do pól - maszynami rolniczymi. Droga ta zachowana jest w projekcie jako przejazd pomiędzy dwoma budynkami i może być miejscem pokazowych przejazdów, parad czy inscenizowanych wyścigów. powiązanie funkcjonalne strefy wejściowej przed Pawilonem Wielkopolskiego Muzeum Motoryzacji ze wskazanym w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego terenem pod przyszła zabudowę wystawienniczą.

SPOSÓB ZAGOSPODAROWANIA TERENU
W celu uzyskania spójnego i harmonijnego zagospodarowania terenu, jak również w celu realizacji idei projektu, całość założenia oparto na planie regularnego placu parkingowego. Plac zajmuje ok 1/4 obszaru objętego opracowaniem, działkę sąsiednią, na której obecnie jest już parking. Siatka białych linii namalowanych na czarnym asfalcie, wyznaczających miejsca parkingowe, to wyraźny graficzny układ, którego transformacja w strefie wejściowej i strefach przejazdów czytelnie wskazuje kierunki i osie kompozycji całego założenia. Na plac parkingowy prowadzą 3 wjazdy od dróg publicznych. Na samym placu wyznaczono siatkę przejazdów do miejsc parkingowych, ale przede wszystkim jeden główny przejazd pomiędzy nowo projektowanymi budynkami - przejazd ten wskazany w MPZP ma nawiązywać do historycznego wyjazdu z zabudowań gospodarskich folwarku do pól i może być miejscem pokazowych przejazdów, parad czy inscenizowanych wyścigów. Cała asfaltowa płyta placu parkingowego, to zarówno parking dla gości i pracowników muzeum jak i miejsce ekspozycji samochodów i ich części w przeszklonych mobilnych ekspozytorach. W wariancie podstawowym ekspozytory to luźno rozrzucone kostki zajmujące przestrzeń jednego miejsca postojowego. Między nimi parkują samochody gości. W projekcie wskazano również inne możliwości aranżacji parkingu - po przestawieniu kostek - mobilnych ekspozytorów i innej organizacji ruchu na parkingu można tam zorganizować koncert, wystawę plenerową, zlot samochodów, targi etc. Plac parkingowy od północy i zachodu ograniczony jest miękką i nieregularną linią zieleni, od południa szpalerem drzew graniczy z drogą publiczną, a od południowego wschodu prostą linią odcina się od terenu pól i wystaw polowych (w przyszłości dalszej zabudowy ekspozycyjnej Muzeum Rolnictwa). Linia ta nawiązuje do prostych linii miedz śródpolnych, charakterystycznych dla krajobrazu Wielkopolski. "Graficzny" parking, jako wyraźny motyw kompozycyjny całego założenia stanowi również posadzkę wewnątrz dwóch budynków zlokalizowanych na działce zgodnie z wytycznymi w MPZP. Na pozostałej części działki, pozostawiono teren pól i łąk - do wykorzystania jak obecnie - na pokazy prac polowych, pokazowe uprawy, etc. oraz możliwą, wskazaną w MPZP rozbudowę Muzeum Rolnictwa o obiekty wystawiennicze.

KONTEKST - KOMPOZYCJA PRZESTRZENNA
Bryły budynków Muzeum Wielkopolskiego Motoryzacji zaprojektowano w nawiązaniu do historycznej zabudowy folwarku sąsiadującego z działką Muzeum, twórczo przekształcając motyw tradycyjnej stodoły z dwuspadowym dachem. Budynek zlokalizowano w zachodniej części obszaru opracowania w układzie ukośnym względem stron świata ale zgodnym z zabudową folwarku. Transformacja formy polega na "rozcięciu" wzdłuż kalenicy i rozsunięciu powstałych brył tak, aby w środku powstał przejazd o szerokości ok 17 m i okalające go dwa budynki, każdy z pulpitowym dachem. Od strony linii kolejowej, ukośnie przecinającej układ urbanistyczny wszystkich zabudowań, projektowane budynku również są "przycięte" otwierając się przeszkloną elewacją. W powstałej pomiędzy budynkami przestrzeni również budynki są otwarte przeszklonymi elewacjami, które dodatkowo "rozszczepiają się" na szklane kostki. Kostki te stanowią mobilne ekspozytory samochodów i maszyn rolniczych.

KONCEPCJA WYSTAWIENNICZA
Koncepcja wystawiennicza Wielkopolskiego Muzeum Motoryzacji opiera się na opisanej wyżej "idei muzeum w ruchu" oraz idei zacierania granicy pomiędzy ekspozycją a "światem realnym". W regulaminie konkursu nie określono wielkości kolekcji eksponatów: ilości samochodów i maszyn, dodatkowych eksponatów i form prezentacji, pozostawiając decyzję Uczestnikom. Na potrzeby opracowania koncepcji i zgodnie z założeniami przestrzennymi podzielono ekspozycję na 2 grupy zlokalizowane w 2 budynkach. W budynku A - północno - zachodnim, oraz w mobilnych ekspozytorach zlokalizowanych wewnątrz hali budynku, bezpośrednio przy budynku oraz na parkingu - ekspozycja samochodów osobowych. W budynku B - południowo - wschodnim, oraz w mobilnych ekspozytorach zlokalizowanych wewnątrz hali budynku, bezpośrednio przy budynku oraz na parkingu - ekspozycja pojazdów użytkowych i rolniczych. W obu budynkach zaprojektowano przestrzenie warsztatowe - stanowiska w których eksponowane są elementy silników i części samochodów i maszyn oraz takie, w których zwiedzający pod okiem edukatora mogą własnoręcznie zbudować, złożyć, uruchomić elementy mechanizmów. Dodatkowo, w budynku A, na antresoli, znajduje się przestrzeń do pracy w grupie - wykładu, warsztatów, jekcji pokazowej etc. Całość aranżacji ekspozycyjnej na zewnątrz i wewnątrz budynków oparto na module ekspozytora mobilnego o wymiarach 240x600x270 cm. Taka "kostka" może być wykonana w wielu wariantach: ekspozytor przeszklony do prezentacji najcenniejszych pojazdów w każdych warunkach atmosferycznych, możliwość wykonania różnego rodzaju posadzek i w ten sposób stworzenie scenograficznej ilustracji dla eksponatu - np bruk dla zabytkowego samochodu, ekspozytor ażurowy - rama przestrzenna stanowiąca swego rodzaju zamknięcie kompozycyjne dla prezentowanego pojazdu lub innego elementu, możliwość wykonania różnego rodzaju posadzek i w ten sposób stworzenie scenograficznej ilustracji dla eksponatu - np piasek dla samochodu terenowego, ekspozytor "donica" - z pojemnikiem na ziemię, umożliwia zasadzenie roślin i w ten sposób stworzenie scenograficznej ilustracji dla eksponatu - np maszyna rolnicza prezentowana w zbożu, ekspozytor zamknięty - ze wszystkimi lub częścią ścian pełnych - dla wydzielenia "pokoju" do instalacji multimedialnych, np projekcji 3D, symulatora jazdy samochodem wyścigowym, etc, Gabaryty ekspozytorów mobilnych umożliwiają ich łatwy transport na naczepie samochodu ciężarowego lub wózkiem widłowym, możliwość różnych ustawień w poziomie i pionie (np. spektakularna wieża). Ich prosta forma pozwala również w różny sposób montować opisy, schematy, tła i inne elementy, niezbędne do uatrakcyjnienia ekspozycji, jej zrozumienia jak i uzupełnienia wiedzy. Zaprojektowano, zgodnie z podanym w Regulaminie programem funkcjonalno użytkowym funkcje towarzyszące: kasę, szatnie i zespoły toalet oraz zespoły pomieszczeń biurowych i administracyjnych (osobno w każdym budynku). Zaproponowana aranżacja pomieszczeń umożliwia niezależne funkcjonowanie budynku A i B, jak i połączenie ich w jedną ścieżkę zwiedzania.

ETAPOWANIE INWESTYCJI
Proponowana koncepcja umożliwia realizację Pawilonu Wielkopolskiego Muzeum Motoryzacji w 2 etapach:
ETAP 1: wykonanie placu parkingowego w strefie wejściowej budowa części budynków A i B, zamkniętych od strony północnej pełną ścianą,
ETAP 2: rozbudowa budynków A i B, rozebranie ściany dzielącej częśc budynku z 1 etapu i wykorzystanie elementów systemowej fasady w etapie 2. budowa placu parkingowego po północnej stronie budynku, połączenie z istniejącym placem parkingowym. Na obu etapach możliwa jest dowolna rearanżacja i zmiana wielkości powierzchni wystawienniczej poprzez wykonanie dowolnej liczby mobilnych ekspozytorów i aranżacje ich w dowolnych układach pomiędzy budynkami oraz na placu parkingowym.

ROZWIĄZANIA TECHNICZNO – MATERIAŁOWE, KONSTRUKCYJNE, TECHNOLOGICZNE, INSTALACYJNE Budynki Wielkopolskiego Muzeum Motoryzacji zaprojektowano jako proste hale o konstrukcji stalowej szkieletowej, przekryte pulpitowymi dachami. Elewacje od strony zewnętrznej zespołu jak również piata elewacja - dach to systemowa elewacja z płyty warstwowej w kolorze białym. Elewacje od strony wewnętrznego przejazdu oraz linii kolejowej - fasady systemowe szklane. Wewnątrz budynku posadzka jest przedłużeniem asfaltowej nawierzchni budynku, konstrukcję stropodachu maskuje podwieszony sufit z siatki. Oświetlenie ogólne zapewniają oprawy zwieszone z sufitu, oświetlenie eksponatów zapewniają oprawy montowane do ram mobilnych ekspozytorów. W posadzce, na siatce odpowiadającej graficznemu układowi parkingi a zatem lokalizacji mobilnych ekspozytorów rozmieszczone są przyłącza do podłączenia oświetlenia i instalacji niskoprądowej w ekspozytorze. Źródłem ciepła dla budynku jest pompa ciepła.